२३ मंसिर, काठमाडौं । १३ सागमा भुटान फुटबलको फाइनलमा पुग्नु धेरैका लागि आश्चर्यको विषय बनिरहेको छ । नबनोस् पनि किन, सहभागी ५ टिममध्ये भुटानलाई सबैभन्दा कमजोर आँकिएको थियो ।
पछिल्लो समयमा भुटानले फुटबलमा गरेको प्रगतिबारे जानकारहरुका निम्ति भने यो अनौठो वा अविश्वनीय कुरा होइन । भुटानको फुटबल स्तर अहिले दक्षिण एसियाका कुनै पनि देश भन्दा कम छैन । पाकिस्तान र बंगलादेशमाथि उसले हात पारेको जित पनि संयोग वा भाग्यको भरमा थिएन । भुटानको सरकारले फुटबलमा गरेको लगानी र खेलाडीको निरन्तर मिहिनेतको नतिजा हो यो ।
केही वर्ष अघिसम्म सागमा आफ्नो समूहमा भुटान पर्दा ३ अंक सुरक्षित भएको भन्दै कुनै पनि देश खुशी हुन्थे । कुनै पनि टिमसँग ठूलो अन्तरको भुटानका लागि अवश्यम्भावी लाग्थ्यो । तर, ती दिन अब ईतिहास भए । अब भुटानलाई हराउन पहिलेजस्तो सजिलो छैन । कसरी भुटानले फुटबलमा छलाङ मार्यो भन्ने जान्न सन् २० वर्षअघि फर्किनुपर्ने हुन्छ ।
सन् २००० मा कुवेतको अल सदाका वाल्सलाम स्टेडियममा भुटान र कुवेतको म्याच चलिरहेको थियो । भुटान फुटबल महासंघ (बीएफएफ) का प्राविधिक निर्देशक चोकी निमा भुटानलाई समर्थन गर्न त्यहाँ उपस्थित थिए । त्यो खेलमा भुटानको पोस्टमा कुवेतले २० गोल बर्सायो । १९८२ मा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय म्याच नेपालसँग खेलेको भुटानको लागि त्यो अहिलेसम्मकै ठूलो अन्तरको हार हो ।
कुवेतसँग खेल्नुअघि भुटानले केही ’एक्सपोजर म्याच खेलेको थियो । तर, कुवेती टिमसँग भुटान निरिह सावित भयो । त्यो दिन सम्झदै निर्देशक चोकी निमाले भनेका थिए, ‘त्यो लज्जासपद हारले हाम्रो फुटबल स्तर देखाइदियो ।’
कुवेतविरुद्धको त्ये विर्सनलायक हार भुटानी फुटबल बदल्ने टर्निङ प्वाइन्ट झैं बन्यो । त्यो खेलपछि खेलाडीहरु मात्र दुखी भएनन्, बीएफएफका प्रतिनिधीहरु खेलकुदमा लगानी गर्न प्रतिबद्ध भए ।
बीएफएफ निर्देशक निमा भन्छन्, ‘हो, हामी त्यो खेलपछि दुखी भएका थियौं, तर वास्तवमा हार भनेको फुटबलको जग हो जुन हामीले आज देख्छौं ।’
जारी १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) मा भुटानको प्रदर्शन त्यही जगमा उभिएको छ । लिग चरणको पहिले खेलमा बगलादेशलाई १–० गेलले स्तब्ध पारेको भुटानले अर्के खेलमा माल्दिभ्सलाइ २–० ले पराजित गर्यो । उनीहरु त्यतिमै रेकिएनन् । श्रीलंकालाई ३–० गोलले पन्छाएर फाइनल यात्रा तय गरे ।
सागमा ९ कांस्य पदक जित्दा एउटा पनि स्वर्ण र रजत नजितेको भुटानका लागि फुटबलबाटै कम्तिमा रजत पदक पक्का भएको । स्वर्ण पदकको टुँगो भने मंगलबार नेपाल र भुटानबीचको खेलले लगाउने छ ।
नेपाल र भुटानको राष्ट्रिय टीमबीच अहिलेसम्म भएका १४ प्रतिस्पर्धा सबैमा नेपालले जितेको छ । त्यस आधारमा हेर्दा भोली हुने फाइनलमा नेपाललाई दावेदार मान्नुपर्ने हुन्छ । तर, मैदानमा विगतको रेकर्डले काम गर्दैन ।
समूहचरणमा नेपालले भुटानलाई ४ गोल हानेको पनि हो । त्यसका बाबजुद पनि नेपाली समर्थकहरु फाइनललाई लिएर ढुक्क हुन सकिरहेका छैनन् । किनकी माल्दिभ्स, श्रीलंका र बंगलादेशविरुद्धको जितले भुटानको वास्तविक स्तर देखाएको छ ।
भुटानी फुटबल बलियो हुँदै गएको अर्को प्रमाण हो, गत असोजमा काठमाडौमा भएको साफ अण्डर–१८ च्याम्पियनसिपमा भुटानले नेपाललाई ३–० गोलले हराउनु । साविक विजेता नेपालविरुद्धको यो जित भुटानका लागि ऐतिहासिक थियो ।
०००
भुटानले फुटबलमा उल्लेख्य प्रगती गरेपछि अन्तर्रा्ष्ट्रिय मिडियाले पनि स्थान दिन थालेका छन् । भुटानी फुटबलको छलाङ अविश्वसनीय भन्दै प्रशंसाहरु भइरहेको छ ।
भुटानको राजधानी थिम्पुमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको ’चाङलिमिथाङ’ रगशाला छ, जसमा दैनिकजसो विभिन्न खालका फुटबल प्रतियोगिताहरु भइरहन्छन् । करिब ८ हजार दर्शक क्षमताको उक्त रंगशालामा नै मंसिर ३ गते नेपालले कुवेतविरुद्धको विश्वकप छनोट खेल खेलेको थियो । नेपालमै हुनुपर्ने उक्त खेल दशरथ रंगशाला पूर्ण रुपमा तयार नभएकाले भुटान सारिएको थियो ।
उक्त मैदान प्रायजसो व्यस्त हुने गर्छ । भुटान फुटबल संघबाहेक अरु कसैको खेल भए त्यहाँ दैनिक ४ देखि ५ हजार भुटानी पैसा तिर्नुपर्छ ।
अहिले भुटानको सरकारदेखि निजी क्षेत्र फुटबल विकास गर्न लागि परेका छन् । जसको कारण भुटानी फुटबलले ‘माइलेज’ लिइरहेको छ ।
भुटानको फुटबलमा फिफाले गरेको लगानी सही सदुपयोग भएको छ । एफसीले सन् २०१६ र १७ मा बीएफएफलाई पुरस्कृत समेत गर्यो । एएफसीले यस्तो अवार्ड एएफसी सदस्यहरुमा सबैभन्दा उल्लेखनीय प्रदर्शन गर्नेहरूलाई दिन्छ । भुटानले पछिल्लो समय फुटबलमा गरेको प्रगति हेरेर एएफसीले पुरस्कृत गरेको थियो । यसअघि विश्वकप छनोटको दोस्रो चरणमा पुग्न भुटान सफल भइसकेको छ ।
भुटानले उमेर समुहमा गरेको लगानी सबैभन्दा महत्वपूर्ण छ । भुटानी उमेर समूहबाट अहिले एकसे एक खेलाडीहरु उत्पादन भइरहेका छन् । ति खेलाडीरुमा विदेशी क्लबले समेत नजर लगाएका छन् । उमेर समुहमा गरेको लगानीकै कारण भुटानले अबको केही वर्षपछि फुटबलमा अर्को फड्को मार्ने आँकलन गरिएको छ ।
भुटान प्रिमियर लिगमा ब्राजिल इंग्ल्याण्ड, पोर्चुगल लगायत देशका खेलाडीहरु खेल्छन् । स्पेनका प्रोफेसनल मिडफिल्डर अल्भारो गोञ्जालेजले थिम्पु फुटबल क्लबबाट खेलेका थिए । भुटान फुटबल क्लबले शीर्ष डिभिजन लिगमा अधिक विदेशी खेलाडीहरु ल्याइरहेका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनीहरूले भुटानको टुर्नामेन्टमा गहिरो चासो लिइरहेका छन्। बिएफएफले भुटानी खेलाडीहरुलाई अन्तर्राष्ट्रिय क्लबहरुमा खेल्नका सहजीकरण गर्ने काम गरिरहेको छ । जसको कारण भुटानी खेलाडीहरुले नयाँ–नयाँ ‘टेक्निक’ सिकिरहेका छन् ।
भुटानी फूटबलको स्तर विकास हुनुको अर्को कारण भुटानमा हुने लिग पनि हो । भुटानमा तीन किसिमको लिगहरु खेलाइन्छ । जिल्लास्तरीय लिग, भुटान पेप्सी सुपर लिग र बोब भुटान प्रिमियर लिग । यस्ता लिग खेलेर आएका खेलाडीहरु राष्ट्रिय टिममा छनोट हुने भएकाले पनि भुटानको राष्ट्रिय टिम बलियो भएको हो ।
भुटान फुटबल फेडेरेशनका अध्यक्ष दासु उगग्येन टेसुप एएफसीको कार्यकारी सदस्य छन् ।
बीएफएफको ‘ग्रासरूट फुटबल’ कार्यक्रमले ६ देखि १२ वर्ष बीचका ६ हजारभन्दा बढी बच्चाहरुलाई फुटबल सिकाइरहेको छ । यसले के प्रष्ट पार्छ भने भुटानले फुटबलमा लगानी गरिरहेको छ ।
०००
सागमा आफ्नो टिमको कप्तानी गरिरहेका भुटानी टिमका कप्तान चेन्चो ग्याल्सेन सेलिब्रेटी प्लेयर हुन् । उनलाई ‘भुटानका रोनाल्डो’ भनेर समेत चर्चा गरिन्छ ।
उमेर समुहको टिमबाट सन् २०११ मा राष्ट्रिय टिममा उक्लेका उनले सन् २०१४ सम्म स्थानीय क्लब याजडिनबाट खेले । लगत्तै उनले थाइल्यान्डको बुरिराम युनाटेडको एकेडेमीमा एक महिना प्रशिक्षण लिने मौका पाए । त्यसयता भुटानी टिमबाट खेलेका उनी चर्चामा छाइरहेका छन् ।
गत सिजन भारतको आइलिगमा नेपाली गोलकिपर किरण चेमजोङ समेत रहेको टिम मेनर्वा पञ्जावसँग उनी आवद्ध थिए । उक्त लिगमा राम्रो प्रदर्शन गरेका उनलाई भारतिय मिडियाहरुले राम्रो स्थान दिए ।
ग्याल्सेनले हिन्दुस्तान टाइमसँग भनेका छन्, ‘क्रिस्टियानो रोनाल्डोले मेरो जीवन परिवर्तन गरेको कुरामा म विश्वास गर्दछु । १० बर्षको उमेरमा मैले उनलाई म्यानचेस्टर युनाइटेडको लागि खेलिरहेको देखें र म तुरुन्तै उनको खेलप्रति आकर्षित भएँ । मलाई खेलको बारेमा केही थाहा थिएन । उनै रोनाल्डोले मलाई प्रोफेसनल खेलाडी बन्न प्रेरित गरे।’
ग्याल्सेन बारम्बार दोहोर्याउने गर्छन्, ‘क्रिस्टियानो रोनाल्डोलाई मैले मन पराउनुको कारण उनले आफ्नो खेलमा कडा मेहनत गर्छन् । उनी स्वाभाविक रूपमा (लियोनल) मेस्सी जत्तिको प्रतिभाशाली नहोलान् तर कडा परिश्रमले उनलाई महान् बनाउँछ ।’
भुटानी टिमले रोनाल्डो जस्तै मेहनत गरेकाले सागको उपाधी जित्नेमा ग्याल्सेन आशावादी छन् ।
०००
भुटानले नेपाली फुटबललाई समेत समर्थन गर्दै आएको छ । हालै मात्र नेपालले कुवेतविरुद्ध भुटानमा खेल्दा भुटानी दर्शकको साथ पाएको थियो । भुटानका प्रधानमन्त्री स्वंयम् कसैलाई थाहा नदिइ मैदानमा फुटबल हेर्न पुगेका थिए । यस्तै नेपाली टिम बसेकै होटलमा आएर नेपाली खेलाडीलाई भेटेका पनि थिए ।
उनै प्रधानमन्त्री लोटे छिरिङ आफ्नो देश सागको फाइनलमा पुग्दा दंग छन् । उनले आइतबार ट्वीट गरेर आफ्नो फुटबल टोलीलाई बधाई र शुभकामना दिए । प्रधानमन्त्री छिरिङले भनेका छन्, ‘हाम्रा खेलाडीहरुले सागको फाइनलमा स्थान बनाएका छन् । यसले आशा र नयाँ युगको सुरुवात गरेको छ । खेलाडी, प्रशिक्षक, समर्थक र व्यवस्थापनलाई ‘टासी डेले’ (अभिभादन)।’
प्रधानमन्त्री छिरिङले भनेजस्तै भुटानी फुटबलको नयाँ युग सुरु भइसकेको छ । भोली हुने फाइनलमा नेपाललाई हराएको खण्डमा त्यो उसको लागि ‘माइलस्टोन’ हुन सक्छ । तर, घरेलु मैदानमा ‘इन फर्म’ नेपाली टिमलाई हराउन सहज भने छैन । नेपाल सागको साविक विजेता पनि हो ।
त्यसो त फाइनलमा भुटानलाई गुमाउनु केही छैन । इतिहास त रचिसकेको छ उसले, कम्तिमा रजत पदक सुनिश्चित गरेर । त्यसैले भुटानी खेलाडीहरु निस्फिक्री खेल्नेछन् । नेपाली टिम भने जितको दवावमा हुने छ ।
भुटानको ध्यान उपाधिकै लागि रहेको कम्तान चेन्चो ग्याल्सेनले बर्ताका छन् । उनले भनेका छन्, ‘भुटानलाई सबैले होच्याउने अनुभव गरेको छु । यस्तो एटिट्युड मन पर्दैन । यसकै बदला लिनको लागि यो हाम्रो लागि उपयुक्त अवसर हो ।’
(एजेन्सीको सहयोगमा)
कमला ितवारी सोमबार ०२ माघ, २०७९ आइतबार भएको विमान दुर्घटनामा सरकारले शोकमा बिदा दिएपनि आज बैंकिङ सेवा भने खुला रहेको…
प्रतिक्रिया